चिसो मौसममा देखा पर्ने स्वास्थ्य समस्या र रोकथामका उपायहरु

काठमाडौँ — बदलिदो मौसमले आफुसंगै धेरै रोगहरु पनि साथै लिएर आउछ । तर, धन्दा मान्नु पर्दैन । केहि साबधानी अपनाईयो भने जाडोयामकाका कारण हुने धेरै रोगबाट आफुलाई बचाउन सकिन्छ ।

जाडोयाममा धेरै जसो देखिने स्वास्थ्य समस्याहरुमा यस प्रकार छन् :

रुघाखोकी र ज्वरो : यो समस्या ऋतु परिवर्तनको बेला प्रय जसोमा देखिन्छ। शरीरको प्रतिरोधक क्षमता जसको कमजोर छ, त्यस्तालाई चाँडै यस्ता मौसमी रोगले भेट्छ। संक्रमणबाट हुने रोगको भाइरसबाट बच्न सरसफाईमा बिषेश ध्यान दिनु पर्ने हुन्छ। बराबर साबुन पानीले हातधुनु पर्छ। यो भाइरल ईनफेकस्न हो। यस अवस्थामा बिरामीलाई संक्रमणबाट चाँडै निको पार्न एन्टी एलर्जिक होमियोपैथिक औषधि लक्षणअनुसार दिईन्छ। यसको अलावा वाफ लिने, नुन पानीले कुल्ला गर्नले पनि लाभदायक हुन्छ। संक्रमण भएको अवस्थामा तातो झोलीय तरल पदार्थ बढि मात्रामा प्रयोग गर्नुपर्छ। चिसो पानी पिउनु हुँदैन। तुरन्त गर्मबाट चिसोमा, चिसोबाट गर्मीमा जानु हुँदैन। बाईक वा स्कुटर चलाउने बेलामा नाक, मुख छोप्ने गरी हेलमेट लगाउनुपर्छ। कोल्ड ड्रिक्स, आईसक्रिम खानु हुँदैन। यस मौसममा केटा-केटी, बुढापाकाहरुको बिशेष ख्याल राख्नु पर्दछ।

टाँन्सिलाइटिस् : केटा-केटीहरुमा यो समस्या आमरुपमा देखिन्छ। यो बेक्टेरियल या भाइरस संक्रमणबाट हुन्छ। यो समस्या भएमा गलामा दर्द हुनु, खाना खान, बोल्नमा अप्ठ्यारो हुनुका साथै ज्वरो पनि आउन सक्छ। यसबाट बच्नको लागि यस मौसममा चिसो पेय पदार्थ तथा चिसो खाने कुराको सेवन गर्नु हुँदैन।

आस्थामा : दम एक किसिमको एलर्जिक रोग हो। दमबाट पीडित बिरामीहरुको समस्या जाडोको मौसममा बढ्न सक्छ। रातको समयमा, चिसो बढेको बेला तथा जाडोको मौसममा एलर्जिएटेक हुने संभावना बढि हुन्छ। अत: दमका रोगीहरुले एलर्जिक तत्व तथा चिसो हावाबाट बच्ने। धुलो, माटो, धुवाँ र बायु प्रदुषणबाट बच्न एकदमै जरुरी हुन्छ। दमका रोगीले आफ्नो नियमित सेवन गर्ने औषधिहरु आफ्नो साथै राख्ने। चिकित्सकको सल्लाह बमोजिम लिई राख्ने। आफुखुशी औषधि बीचमा छोड्नु हुदैन।

जोर्नीको दुखाई : उमेर खाई सकेका बुढा बुढीहरुमा बदलिंदो मौसममा हात खुट्टाका जोर्नीहरु दुख्ने समस्या बढि देखिन्छ। चिसो बढेको बेला ज्वाईन्ट पेन जसलाई पनि हुन सक्छ। तर बुढ बुढीहरुको हड्डी कमजोर भएको कारण यिनीहरुलाई चिसोले बढि प्रभावित गर्दछ। अर्थराईटिस्, सानो जोर्नीहरुमा दर्द, घुँडाको दर्द बडो असहनीय हुन्छ। यसबाट बच्नको लागि सकेसम्म चिसो हावामा बाहिर ननिस्कने। जोर्नीहरुमा तातो सेकाईको लागि पट्टी या हट ब्यागको प्रयोग गर्ने। सामान्य हल्का किसिमको ब्यायाम नियमित रुपले गर्ने। होमियोपेथिक औषधिको साथ-साथै योग तथा फिजियोथिरापीले पनि जोर्नीको दुखाईबाट आराम मिल्दछ। साथै नियमित रुपबाट औषधिको सेवन गरिराख्ने तथा आफ्नो चिकित्सकसँग बेला बेलामा सम्पर्क गरी स्वास्थ्य परिक्षण गराई रहने।

मच्छरबाट फेलिने रोग : यस मौसममा मच्छरको टोकाईबाट हुने रोगहरु जस्तै, डेंगु, मलेरिया, चिकनगुनिया आदिका रोगीहरु पनि देखिन्छन्। यदि शुरुमै यो रोग पता लाग्यो भने बेलैमा उपचार गरेर नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। डेंगु वा चिकिनगुनिया वाइरसबाट हुने यो रोगमा ज्वरो आउनुको साथै ज्वाइन्टस् पेन, मांशपेशिहरु दुख्ने, शरीरमा रातो–रातो डाबर देखिन सक्छ। यसको अलावा पेट खराब हुनु, कमजोरी महशुस हुनु, रिंगटा लाग्नु, वान्ता हुनु, पातलो दिशा हुनु यसका लक्षणहरु हुन्। मलेरिया ज्वरो साँझ पख या रातितिर बढ्ने हुन्छ। यस रोगमा ज्वरोको साथै काम्ने जाडो पनि हुन्छ।

यस्तो लक्षण देखिएमा चिकित्सकसंग परामर्श गरी उपचार गराउने। रोगलाई बढ्न नदिने बेलामै उपचार गराउने, बच्नका लागि घरको वरिपरि पानी जम्न नदिने, लामखुट्टे मार्ने औषधिको प्रयोग गर्ने, पुरा बाहुला भएको लुगा लगाउने तथा मच्छरदानीको प्रयोग गर्ने गर्नु पर्दछ। यसका साथै मच्छर भगाउने क्वाइल या गुडनाईट बाल्ने, बदलिंदो मौसममा हुने रोगबाट बच्नका लागि सर-सफाइका साथै खान-पान तथा पानीमा बिषेश ध्यान दिने। झोलीय पदार्थ जस्तै, दालको सुप, ग्रिन टी, तुल्सी चिया, अदुबा हालेको चिया, लेमन टी, हट लेमेन आदि सेवन गर्नु लाभदायक हुन्छ। यि रोगहरुको अलावा जाडो याममा बातावरणको चिसोपन र चिसो हावाले छालालाई प्रत्यक्ष रुपमा असर गर्दछ र छाला सम्बन्धी पनि समस्याहरु देखिन्छन्, जस्तै, चाया पर्ने। यसको निधानका लागि बिभिन्न औषधीयुक्त स्याम्पु उपलब्ध छन्। अवस्था अनुसार औषधियुक्त स्याम्पु प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसैगरी चिसोमा रक्त सञ्चारको प्रवाह कम हुनाले छाला खुम्चिन्छ र च्याउरी परेको सुख्खा र फुटेको जस्तो देखिन्छ। जस्तै, हात खुट्टा फुट्ने। सामान्य हात खुट्टालाई साबुन पानीले धोएपछि औषधियुक्त क्रिमहरु प्रयोग गर्नु पर्दछ। जस्तै, भ्यासेलिन, एलोबेरा आदि। सुतिको मौजा लगाउनु उपयुक्त हुन्छ। भुई वा सिमेन्टमा नाङ्गै खुट्टाले हिडनु हुदैन।

ओठ फुट्ने : जाडोमा ओठ बढि फुट्नुको कारण जिब्रोले ओठलाई ओसिलो बनाउन खोज्नले पनि हो। यसको लागि बानी नै सुधार्नु आवश्यक हुन्छ। ओठको लागि एलोभेरायुक्त मलहम तथा लिपगार्डहरुको प्रयोग गर्न सकिन्छ। जाडो महिनामा साबुनको प्रयोग गर्दा म्वाईस्चराईजिङ साबुनहरु। जस्तै, डोभ, पियर आदिको प्रयोग गर्नुपर्छ। यस्ता साबुनले छालालाई मुलायम राख्न मद्दत गर्दछ। पानी प्रशस्त खानु पर्छ। हरियो सागपात, सिजनल फलफुल, आईरन र जिकंयुक्त खाने कुराहरु जस्तै, केरा, माछा, मासुको सेवनले छालालाई स्वास्थ राखि म्वास्चर र पानी कम हुन दिंदैन र छालालाई सुख्खापनबाट बचाउँछ।

यस मौसममा देखिने स्वास्थ्य समस्याहरुमा रोगी तथा रोगको अवस्था अनुसार प्रयोग हुने केहि होमियोप्याथिक औषधिहरु निम्न लिखित छन् :
१) रुघाँखोकी र ज्वरोमा लक्षण अनुसार प्रयोग हुने : एकोनाइट, रसटक्स, ब्रायोनिया, डल्कामारा, फेरम फाँस, जल्समियम आदि।
२) टान्सिलाईटिसमा प्रयोग हुने : बेलाडोना, बराईटाकार्ब, फाईटोलेक्का आदि।
३) जोर्नीको दुखाइमा प्रयोग हुने : एकोनाईट, रसटक्स, ब्रायोनिया, कस्टिकम आदि।
४) आस्थमामा प्रयोग हुने : एकोनाई, आर्सेनिक, पल्साटिला, नेट्रम सल्फ आदि।
५) कपालमा चाया पर्दा प्रयोग हुने : कल्केरिया सल्फ र थुजा।
६) ओठ तथा हातखुट्टा फुटेमा प्रयोग हुने : पेट्रोलियम, ब्रयोनिया, नेट्रम–म्युर, सल्फर आदि।

औषधिहरुहरु नजिकको चिकित्सको सल्लाहमा प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ।

थाहा अनलाइन

यो नेपाली भाषाको अनलाइन समाचार संस्था हो । 'थाहा अनलाइन' २०७३ साल देखि सञ्चालनमा छ ।